Ούγκο Φόσκολο "ΥΜΝΟΣ ΣΤΗ ΖΑΚΥΝΘΟ"

Ούγκο Φόσκολο

Ούγκο Φόσκολο * "ΥΜΝΟΣ ΣΤΗ ΖΑΚΥΝΘΟ"

Από μικρός στους μητρικούς μου λόφους 

ελάτρεψα την θείαν Αφροδίτη. 

Ζάκυνθος, χαίρε. Στις ακτές του Αδρία, 

στη στερνή κατοικία των Εφεστίων 

θεών και των προγόνων μου, θ’ αφήσω 

τα τραγούδια μου και τα κόκαλά μου, 

και σ’ εσέ μοναχά τους στοχασμούς μου, 

γιατί όποιος την πατρίδα του ξεχάσει 

μήτε στα θεία δεν ομιλεί με σέβας. 

Ζάκυνθος, ιερή χώρα. Στους λόφους 

ήσαν ναοί, και στα ισκιερά της δάση 

η λατρεία της Άρτεμης και οι ύμνοι 

στον ένοχο Λαομέδοντα, πριν μάθει 

ο Ποσειδώνας στο Ίλιο πώς να στήσει 

τους φημισμένους πύργους του πολέμου. 

Η Ζάκυνθος είν’ όμορφη. Της δίνουν 

θησαυρούς μύριους τ’ αγγλικά καράβια, 

κι από ψηλά της στέλνει ο αιώνιος ήλιος 

τις ζωογόνες αχτίδες του. Κι ο Δίας 

τα διάφανα σύγνεφα της χαρίζει. 

Κι έχει τους πυκνοφύτευτους ελαιώνες, 

τους αμπελόφυτους του Βάκχου κάμπους, 

και την υγεία τη ρόδινη σκορπίζει 

αύρα γλυκιά που μυρωμένη πνέει 

από κήπους ανθών κι αιώνιων κέδρων.

*Ο Ούγκο Φόσκολο (Ugo Foscolo, πραγματικό βαπτιστικό Niccolò, απόδοση στα Ελληνικά και ως Ούγος Φώσκολος, 1778-1827) ήταν Ιταλός ποιητής.

Γεννήθηκε στην Ζάκυνθο και ήταν γιος του γιατρού Αντρέα Φόσκολο, Ενετού γεννημένου στην Κέρκυρα, και της Ελληνίδας Διαμαντίνας Σπαθή.

Το 1794 εγκαταστάθηκε στην Βενετία, παρακολούθησε μαθήματα κλασσικής παιδείας και άρχισε να συναναστρέφεται μέλη των φιλολογικών κύκλων στους οποίους πρωταγωνιστούσε η κόμισσα Isabella Teotochi Albrizzi (Ιζαμπέλα Αλμπρίτζι-Θεοτόκη). Η κόμισσα επιμελήθηκε της εκπαίδευσης του Φόσκολο σε όλους τους τομείς, του ερωτικού συμπεριλαμβανομένου, παρά το ότι το 1795 είχε τα διπλάσια χρόνια του.

Το 1797 απέκτησε φήμη όταν παραστάθηκε η τραγωδία του Tieste (Θυέστης). Το 1799 χαιρέτισε την κατάλυση της Ενετικής Δημοκρατίας από τον Ναπολέοντα σαν μια νίκη της αληθινής δημοκρατίας έναντι της ολιγαρχίας με την ωδή του Στον Ναπολέοντα Βοναπάρτη, ελευθερωτή. Πλην όμως ο Ναπολέων παραχώρησε τα ενετικά εδάφη στους Αυστριακούς με την συνθήκη του Κάμπο-Φόρμιο και ο Φόσκολο κατήγγειλε την αισχρή συναλλαγή στο μυθιστόρημά του Τελευταίες επιστολές του Γιάκοπο Όρτις στα 1803. Παρ’ όλα αυτά πολέμησε στο πλευρό των Γάλλων εναντίον Αυστριακών και Ρώσσων και μετά την μάχη του Μαρένγκο (1800) έγινε λοχαγός της ιταλικής μεραρχίας του γαλλικού στρατού.

Διορίστηκε σε διάφορες θέσεις και φρουρές στην Ιταλία και στην Γαλλία ζώντας μια μάλλον έκλυτη ζωή, και το 1808 έγινε καθηγητής Ρητορικής στο πανεπιστήμιο της Παβίας. Έπεσε όμως στην δυσμένεια των γαλλικών αρχών για κάποιους σατιρικούς του στίχους κατά του Ναπολέοντα και περιπλανήθηκε στην Φλωρεντία, το Μιλάνο και, μετά την πτώση του Ναπολέοντα, στην Ελβετία, για να καταλήξει στην Αγγλία το 1816. Οι Άγγλοι φιλελεύθεροι του επιφύλαξαν θερμή υποδοχή, σύνταμα αποξενώθηκε λόγω του δύσκολου χαρακτήρα του και της άσωτης ζωής του. Εξοικονομούσε τα προς το ζην παραδίδοντας μαθήματα και γράφοντας σε περιοδικά και πέρασε τα τελευταία του χρόνια μέσα στην φτώχεια. Πέθανε το 1827.

Ο Φόσκολο στέκεται στο μεταίχμιο του νεοκλασσικισμού και του πρώιμου ρομαντισμού. Αριστούργημά του θεωρείται το ποίημά του Dei sepolcri (Οι τάφοι). Με αφορμή ένα διάταγμα του Ναπολέοντα περί δημοκρατικής ομοιομορφίας των τάφων, ο Φόσκολο ανατρέχει στους μεγάλους νεκρούς της Ελλάδος και της Ιταλίας, της Φλωρεντίας ειδικότερα. Ήταν έργο που επηρέασε το κίνημα του Risorgimento (Ιταλική ενοποίηση) και παραμένει αγαπητό μέχρι σήμερα.

Το 1871 η σορός του μεταφέρθηκε στην Ιταλία και ενταφιάστηκε δίπλα στους μεγάλους νεκρούς που ύμνησε, στην Σάντα Κρότσε της Φλωρεντίας, «σ’ ένα ναό που όλες μάζεψε τις δόξες / της Ιταλίας για να τις διαφυλάξει».

Επιμέλεια : Μπάμπης Μπ.