Άγγελος Σικελιανός ΣΤΗΝ ΜΝΗΜΗ ΤΟΥ ΠΑΛΑΜΑ

Άγγελος Σικελιανός * ΣΤΗΝ ΜΝΗΜΗ ΤΟΥ ΠΑΛΑΜΑ

Ηχήστε οι σάλπιγγες... Καμπάνες βροντερές, 

δονήστε σύγκορμη τη χώρα πέρα ως πέρα... 

Βογκήστε τύμπανα πολέμου... Οι φοβερές 

σημαίες, ξεδιπλωθείτε στον αέρα ! 

Σ' αυτό το φέρετρο ακουμπά η Ελλάδα ! Ένα βουνό 

με δάφνες αν υψώσουμε ως το Πήλιο κι ως την Όσσα, 

κι αν το πυργώσουμε ως τον έβδομο ουρανό, 

ποιόν κλεί, τι κι αν το πεί η δικιά μου γλώσσα; 

Μα εσύ Λαέ, που τη φτωχή σου τη μιλιά, 

Ήρωας την πήρε και την ύψωσε ως τ' αστέρια, 

μεράσου τώρα τη θεϊκή φεγγοβολιά 

της τέλειας δόξας του, ανασήκωσ' τον στα χέρια 

γιγάντιο φλάμπουρο κι απάνω από μας 

που τον υμνούμε με καρδιά αναμμένη, 

πες μ' ένα μόνο ανασασμόν: "Ο Παλαμάς !", 

ν' αντιβογκήσει τ' όνομά του η οικουμένη ! 

Ηχήστε οι σάλπιγγες... Καμπάνες βροντερές, 

δονήστε σύγκορμη τη χώρα πέρα ως πέρα... 

Βογκήστε τύμπανα πολέμου... Οι φοβερές 

σημαίες, ξεδιπλωθείτε στον αέρα ! 

Σ' αυτό το φέρετρο ακουμπά η Ελλάδα ! Ένας λαός, 

σηκώνοντας τα μάτια του τη βλέπει... 

κι ακέριος φλέγεται ως με τ' άδυτο ο Ναός, 

κι από ψηλά νεφέλη Δόξας τονε σκέπει. πρώτη φορά

Τι πάνωθέ μας, όπου ο άρρητος παλμός 

της αιωνιότητας, αστράφτει αυτήν την ώρα 

Ορφέας, Ηράκλειτος, Αισχύλος, Σολωμός 

την άγια δέχονται ψυχή την τροπαιοφόρα, 

που αφού το έργο της θεμέλιωσε βαθιά 

στη γην αυτήν με μιαν ισόθεη Σκέψη, 

τον τρισμακάριο τώρα πάει ψηλά τον Ίακχο 

με τους αθάνατους θεούς για να χορέψει. 

Ηχήστε οι σάλπιγγες... Καμπάνες βροντερές,

δονήστε σύγκορμη τη χώρα πέρα ως πέρα...

Βόγκα Παιάνα ! Οι σημαίες οι φοβερές 

της Λευτεριάς ξεδιπλωθείτε στον αέρα ! 

* Γεννήθηκε στη Λευκάδα, όπου και πέρασε τα παιδικά του χρόνια. Αποφοίτησε από το γυμνάσιο το 1900 και τον επόμενο χρόνο γράφτηκε στη Νομική Σχολή της Αθήνας, χωρίς ωστόσο να ολοκληρώσει ποτέ τις νομικές του σπουδές. Τα ενδιαφέροντά του ήταν καθαρά λογοτεχνικά και από νωρίς μελέτησε Όμηρο, Πίνδαρο, Ορφικούς και Πυθαγόρειους, λυρικούς ποιητές, προσωκρατικούς φιλοσόφους, Πλάτωνα, Αισχύλο αλλά και την Αγία Γραφή και ξένους λογοτέχνες όπως τον Ντ' Αννούντσιο. Τα επόμενα χρόνια πραγματοποίησε αρκετά ταξίδια και στράφηκε στην ποίηση και το θέατρο. Σημαντικό σταθμό στη ζωή του Σικελιανού αποτέλεσε ο γάμος του, το 1907, με την Αμερικανίδα Eva Palmer, η οποία σπούδαζε στο Παρίσι ελληνική αρχαιολογία και χορογραφία. Ο γάμος τους τελέστηκε στην Αμερική, ενώ εγκαταστάθηκαν στην Αθήνα το 1908. Εκείνη την περίοδο ο Σικελιανός ήρθε σε επαφή με αρκετούς πνευματικούς ανθρώπους και τελικά το 1909 δημοσίευσε την πρώτη του ποιητική συλλογή Αλαφροΐσκιωτος, η οποία προκάλεσε ιδιαίτερη αίσθηση στους φιλολογικούς κύκλους, αναγνωριζόμενη ως έργο σταθμός στην ιστορία των νεοελληνικών γραμμάτων. Ακολούθησε μια περίοδος έντονης αναζήτησης. που καταλήγει στην έκδοση των τεσσάρων τόμων της ποιητικής συλλογής Πρόλογος στη Ζωή, Η Συνείδηση της Γης μου (1915), Η Συνείδηση της Φυλής μου (1915), Η Συνείδηση της Γυναίκας (1916) και Η Συνείδηση της Πίστης (1917). Ο Πρόλογος στη Ζωήολοκληρώθηκε αργότερα με τη Συνείδηση της Προσωπικής Δημιουργίας. Ακολουθούν ακόμα τα χαρακτηριστικά ποιήματα Το Πάσχα των Ελλήνων και Μήτηρ Θεού, της περιόδου 1917 - 1920, καθώς και διάφορες συνεργασίες του με λογοτεχνικά περιοδικά της εποχής.

Η αρχαιοελληνική πνευματική ατμόσφαιρα απασχόλησε βαθιά το Σικελιανό και συνέλαβε την ιδέα να δημιουργηθεί στους Δελφούς ένας παγκόσμιος πνευματικός πυρήνας ικανός να συνθέσει τις αντιθέσεις των λαών («Δελφική Ιδέα»). Για το σκοπό αυτό ο Σικελιανός, με τη συμπαράσταση και την οικονομική αρωγή της γυναίκας του, δίνει πλήθος διαλέξεων και δημοσιεύει μελέτες και άρθρα. Παράλληλα, οργανώνει τις «Δελφικές Εορτές» στους Δελφούς με τις παραστάσεις του Προμηθέα Δεσμώτη (1927) και των Ικέτιδων (1930) του Αισχύλου να ανεβαίνουν στο αρχαίο θέατρο. Η «Δελφική Ιδέα» εκτός από τις αρχαίες παραστάσεις περιελάμβανε και την «Δελφική Ένωση», μια παγκόσμια ένωση για τη συναδέλφωση των λαών και το «Δελφικό Πανεπιστήμιο», στόχος του οποίου θα ήταν να συνθέσει σε έναν ενιαίο μύθο τις παραδόσεις όλων των λαών. Για τις πρωτοβουλίες αυτές, το 1929, η Ακαδημία Αθηνών του απένειμε αργυρό μετάλλιο για τη γενναία προσπάθεια αναβίωσης των δελφικών αγώνων. Από το φιλόδοξο αυτό σχέδιο το μόνο που πραγματοποιήθηκε τελικά ήταν οι Δελφικές Εορτές, αλλά και αυτές οδήγησαν σε οικονομική καταστροφή και χωρισμό του ζεύγους, αφού η Εύα Πάλμερ εγκαταστάθηκε από τότε στην Αμερική και επέστρεψε μόνο μετά το θάνατο του ποιητή.

Κατά τον Ελληνοϊταλικό πόλεμο του 1940 ο Άγγελος Σικελιανός μαζί με άλλους Έλληνες λογίους προσυπέγραψε την Έκκληση των Ελλήνων Διανοουμένων προς τους Διανοούμενους ολόκληρου του Κόσμου με την οποία αφενός μεν καυτηριάζονταν η κακόβουλη ιταλική επίθεση, αφετέρου δε διέγειρε την παγκόσμια κοινή γνώμη σε επανάσταση συνειδήσεων για κοινό νέο πνευματικό Μαραθώνα.
Κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής, ο Σικελιανός διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην πνευματική αντίσταση του λαού, με κορυφαία εκδήλωση το ποίημα και το λόγο που εκφώνησε στην κηδεία του Παλαμά το 1943.

Tο 1946 εξελέγη πρόεδρος της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών.

Υπήρξε 5 φορές υποψήφιος για το Νόμπελ Λογοτεχνίας:
Το 1946, προτεινόμενος από το μέλος της Σουηδικής Ακαδημίας Anders Österling
Το 1947, προτεινόμενος από τον Νίκο Βέη , που την ίδια χρονιά είχε προτείνει και τον Νίκο Καζαντζάκη με την σκέψη πως θα έπρεπε να βραβευτούν από κοινού
Το 1948, προτεινόμενος από μέλος της Βασιλικής Ακαδημίας Γραμμάτων, Ιστορίας και Αρχαιοτήτων της Σουηδίας Axel W Persson και το μέλος της Σουηδικής Ακαδημίας συγγραφέα και δημοσιογράφο Elin Wägner Την χρονιά εκείνη, ο Anders Österling, ο οποίος είχε προτείνει τον Σικελιανό το 1946, πρότεινε να μοιραστεί το βραβείο μαζί με τον νικητή εκείνης της χρονιάς Τ.Σ. Έλιοτ, αλλά η πρότασή του απορρίφθηκε.
Το 1949, προτεινόμενος από το μέλος της Σουηδικής Ακαδημίας, συγγραφέα Sigfrid Siwertz
Το 1950, προτεινόμενος με δύο προτάσεις. Μια, με μοναδικό υποψήφιο τον ίδιο, από την Ελληνική Εταιρεία Λογοτεχνών και μια, σε συνδυασμό ξανά με τον Καζαντζάκη, από το μέλος της Σουηδικής Ακαδημίας συγγραφέα Hjalmar Gullberg.

Ο Άγγελος Σικελιανός πέθανε στην Αθήνα το 1951 και τάφηκε στο Α' Νεκροταφείο Αθηνών.

Επιμέλεια : Μπάμπης Μ.